نقش نظام‎های بهره‎برداری زراعی (خانوادگی) در توسعه پایدار روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان قیر و کارزین ـ استان فارس)

روند توسعه تابعی از عوامل اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی درونی و بیرونی هر جامعه‌ای است. از آنجا که نمود عینی ساختارهای بخش کشاورزی در هر جامع? روستایی مبتنی بر نظام‎های بهره‎برداری آن جامعه شکل می‌گیرد، لذا تغییرات آن در ساختارهای کشاورزی نیز تأثیرگذار خواهد بود. امروزه تهیه مواد غذایی و تولید محصولات کشاورزی بــرای تأمین نیازهای غذایی جمعیت هر دم رو به افزایش، و تأمین امنیت غذایی، از الـزامات توسعه پایــدار به‎شمار می‎آید، و این رسالت اغلب به عهده جامعه روستایی است. از این رو شناخت دقیق نظام‎های بهره‎برداری می‌تواند نقش تعیین‎کننده‎ای در توسعه پایدار روستایی داشته باشد. بنابراین تأکید بر تحقیق در نظام‎های بهره‎برداری کشاورزی خانوادگی، به‎ویژه پس از اجرای اصلاحات ارضی که در ایران بروز یافته‌اند، از ارکان اصلی مطالعه توسعه پایدار نواحی روستایی کشور به‎شمار می‎آید. براین اساس مقاله حاضر، به تحلیل نقش نظام بهره‌برداری خانوادگی در توسعه پایدار روستاهای شهرستان قیروکارزین در استان فارس می‌پردازد. در این مطالعه ابتدا کلیه روستا‌های شهرستان که کشاورزی (زراعت) در آنها رایج بوده، با استفاده از شاخص‌های مرسوم توسعه، طبقه‌بندی گردیده و سپس روستاهای مورد مطالعه از طریق نمونه‌گیری انتخاب شده‌اند. برای تعیین نقش نظام بهره‎برداری خانوادگی در توسعه پایدار روستایی نیز ابتدا با مقایسه شاخص‌های مربوط به نظام‎های بهره‎برداری کشاورزی، توسعه روستایی و توسعه پایدار، شاخص‌های مشترک استخراج شدند و از بین آنها سه شاخص امنیت غذایی، مشارکت و استفاده از نهاده‎های بومی ملاک عمل قرار گرفت. سپس علاوه بر داده‌های موجود در سرشماری‌های عمومی، برخی از اقلام اطلاعاتی از طریق مطالعه میدانی و تکمیل پرسشنامه گردآوری شدند و در نهایت با استفاده از روش‎های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که نظام بهره‎برداری خانوادگی ارتباط مستقیمی با توسعه پایدار روستایی دارد و می‎تواند در توسعه پایدار روستایی شهرستان قیر و کارزین نقش مؤثری داشته باشد.